Hawaii tự hào là nơi sản xuất cà phê duy nhất thuộc một quốc gia phát triển, mang đến một luồng gió mới cho ngành cà phê thế giới về cả khía cạnh kinh tế lẫn hoạt động marketing. Khác biệt với các quốc gia trồng cà phê truyền thống, nơi sản xuất cà phê Kona tập trung thu hút du khách đến tham quan và mua sắm trực tiếp tại các đồn điền. Tuy nhiên, chất lượng cà phê Kona vẫn còn nhiều tranh cãi, với một số chuyên gia cho rằng giá thành không tương xứng với hương vị.
 Được ví như viên ngọc quý của ngành cà phê Mỹ, cà phê Kona từ lâu đã nổi tiếng với khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm hiểu về trang trại trồng và quy trình chế biến từng hạt cà phê. Hầu hết cà phê Kona được rang ngay tại các đồn điền và bán trực tiếp cho du khách hoặc xuất khẩu sang Hoa Kỳ.
 Tuy vậy, bên cạnh những ưu điểm nổi bật, cà phê Kona cũng vấp phải tranh cãi về giá cả. Nhiều chuyên gia cho rằng mức giá cao của cà phê Kona không hoàn toàn phản ánh chất lượng thực tế của nó. Dù vậy, cà phê Kona vẫn giữ vị trí đặc biệt trong lòng những người yêu thích cà phê bởi sự độc đáo và câu chuyện lịch sử gắn liền với vùng đất Hawaii xinh đẹp.
 

Khởi đầu đầy gian nan của cà phê Hawaii

Khác với điều kiện lý tưởng mà nhiều quốc gia trồng cà phê khác sở hữu, Hawaii ban đầu tỏ ra là vùng đất đầy thử thách cho cây cà phê. Tuy nhiên, với nỗ lực không ngừng nghỉ của những người tiên phong, cà phê dần ghi danh trên bản đồ cà phê thế giới, góp phần tạo nên bản sắc độc đáo cho hòn đảo xinh đẹp này.
Năm 1813, một người Tây Ban Nha tên Francisco de Paula y Marin được ghi nhận là người đầu tiên mang cây cà phê đến Hawaii. Ông trồng cà phê trên đảo Oahu và gặt hái thành công trong việc gieo trồng nhiều loại cây khác như nho, mía đường, xoài, dứa,... Tuy nhiên, thông tin về số phận những cây cà phê đầu tiên này sau đó vẫn còn nhiều bí ẩn.
Mãi đến năm 1825, cây cà phê mới có bước tiến tiếp theo tại Hawaii. John Wilkinson, một nhà thực vật học người Anh đến Hawaii trên chiến hạm HMS Blonde dưới thời Captain Lord Byron, đã mang theo những cây cà phê từ Brazil và trồng tại Manoa Valley, Oahu. Tuy nhiên, Wilkinson qua đời vào tháng 3 năm 1827 và thế hệ cà phê này cũng không thể phát triển mạnh mẽ.
Cùng thời điểm đó, Lãnh sự Anh Richard Carlton cũng trồng một số cây cà phê ở Manila.
Lịch sử cà phê Hawaii còn ghi dấu bởi nhiều nỗ lực khác, đặt nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ sau này. Mặc dù chông gai và thử thách, những hạt giống cà phê đầu tiên đã được gieo trồng, hứa hẹn một tương lai tươi sáng cho ngành cà phê nơi đây.

Cây cà phê bén duyên với mảnh đất Hawaii

Năm 1828, Mục sư Samuel Ruggles, một nhà truyền giáo người Mỹ đến Hawaii vào năm 1820, đã mang cây cà phê đến khu vực Kona trên Đảo Lớn (Big Island). Ông di chuyển từ Hilo ở phía đông đảo Hawaii đến nhà thờ Kealakekua ở phía tây, và tại đây những cây cà phê này đã phát triển mạnh mẽ, đánh dấu thành công vang dội nhất trong những nỗ lực trồng cà phê ban đầu tại Hawaii.
Trồng cà phê tại Hawaii đã trở thành truyền thống gia đình, với nhiều trang trại cà phê tại Kona duy trì hoạt động qua năm thế hệ. Nhờ khí hậu phù hợp, hầu hết toàn bộ Hawaii đều thích hợp cho cây cà phê sinh trưởng. Nơi đây có truyền thống bảo vệ môi trường và cảnh quan biển đảo, do đó, phần lớn cà phê Hawaii đều được chứng nhận là cà phê hữu cơ hoặc cà phê trồng dưới bóng râm.
Hawaii (hay chính xác hơn là Kona) sở hữu hệ thống phân loại cà phê riêng biệt, chủ yếu dựa trên kích thước hạt nhưng cũng được chia thành loại 1 và loại 2. Loại 1 là hạt cà phê tiêu chuẩn với hai hạt trong một quả, trong khi loại 2 chỉ bao gồm hạt peaberry (hay còn gọi là culi).
Phân loại cà phê Kona loại 1:
👉 Kona Extra Fancy: Hạt cà phê lớn nhất.
👉 Kona Fancy.
👉 Kona Number 1.
👉 Kona Select.
👉 Kona Prime.
Phân loại cà phê Kona loại 2:
👉 Kona Number 1 Peaberry.
👉 Kona Peaberry Prime (nhỏ hơn).
Mỗi loại cà phê đều có quy định về mức độ khuyết tật tối đa cho phép, tuy nhiên tiêu chuẩn này khá rộng và không phải là yếu tố đánh giá chất lượng cà phê một cách chính xác.

Cà phê Kona: Nổi tiếng, độc đáo và đầy thử thách

Nổi tiếng nhất trong số các vùng trồng cà phê tại Hawaii, và cũng là một trong những cái tên vang danh toàn thế giới, chính là Kona trên Đảo Lớn (Big Island). Lịch sử lâu đời cùng chất lượng hảo hạng đã tạo nên danh tiếng cho cà phê Kona, đồng thời cũng dẫn đến tình trạng hàng giả tràn lan trên thị trường.
Để bảo vệ danh tiếng cho sản phẩm, luật pháp địa phương quy định rằng bất kỳ hỗn hợp cà phê nào có chứa Kona đều phải ghi rõ tỷ lệ và việc sử dụng nhãn hiệu "100% Kona" được kiểm soát chặt chẽ. Năm 1873, tại hội chợ quốc tế tổ chức tại Vienna, một nhà kinh doanh cà phê Kona tên Henry Nicholas Greenwell đã vinh dự nhận giải thưởng danh giá. Sự kiện này càng khẳng định danh tiếng và chất lượng vượt trội của cà phê Kona, góp phần đưa cà phê Hawaii lên tầm cao mới.
Hiện nay, khu vực Kona trên Big Island sở hữu hơn 800 trang trại cà phê trải dài khắp Bắc và Nam Kona. Những trang trại này tọa lạc trên sườn dốc của hai ngọn núi lửa hùng vĩ: Hualalai và Mauna Loa. Nhờ điều kiện khí hậu lý tưởng, được ưu ái bởi thiên nhiên với đất núi lửa giàu khoáng chất, mây mù bao phủ, ít gió và hệ sinh thái cây cối che phủ trên sườn dốc, cà phê Kona phát triển những hương vị độc đáo và tinh tế nhất.
Ngoài Kona, Kauai cũng là một vùng trồng cà phê nổi tiếng tại Hawaii. Nằm trên sườn phía nam của núi lửa, Kauai sở hữu điều kiện khí hậu tương đồng với Kona, với đất núi lửa màu mỡ và mây mù bao phủ quanh năm.
Các đồn điền cà phê Công ty Kauai sở hữu diện tích trồng lên đến 3.100 hecta, tọa lạc trên vùng đất mía cũ trước đây với độ cao tương đối thấp. Hầu hết cà phê được trồng tại đây đều được áp dụng phương pháp chế biến ướt hoặc chế biến mật ong.
Về giống cà phê, phổ biến nhất tại Kauai và các đảo thuộc Hawaii là giống Catuai vàng từ Brazil. Ngoài ra, một số giống cà phê khác cũng được trồng như: giống từ Guatemala, Catuai đỏ từ Brazil, Mundo Novo (tại Trung Mỹ) và Blue Mountain (từ Jamaica).
Cà phê Kona và Kauai không chỉ mang đến hương vị thơm ngon mà còn là minh chứng cho sự nỗ lực gìn giữ truyền thống và bảo vệ môi trường của người dân Hawaii.
Tham khảo: Sách The World Atlas of Coffee của James Hoffmann